ایزو۹۰۰۰-۱۴۰۰۰
مدیریت بر مبنای هدف
مدیریت کیفیت جامع
جایزه مالکوم بالدریچ
نظام مدیریت هوشین
خود ارزیابی
کارت امتیازی متوازن
مدل‌های بلوغ
بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت
دیدگاه ذینفعان
مدل‌های کمی و ریاضی مانند تحلیل پوششی داده ها و …(یزدانی، ۱۳۸۵: ۸۵)
هم‌چنین با توجه به روش آماری مورد استفاده نیز ارزیابی عملکرد را به دو دسته پارامتری و ناپارامتری تقسیم‌بندی می‌کنند:
الف) روش‌های پارامتری[۹]
ب) روش‌های ناپارامتری[۱۰]
الف) روش‌های پارامتری
روش‌های پارامتری به روش‌هایی اطلاق می‌شود که در آنها ابتدا یک شکل خاص برای تابع تولید در نظر گرفته می‌شود. سپس با یکی ازروش‌های برآورد توابع که در آمار و اقتصادسنجی مرسوم است، ضرایب مجهول (پارامترهای) این تابع برآورد می شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از :
تابع تولید مرزی تصادفی[۱۱]
تابع سود[۱۲] (محمد زاده و همکاران، ۱۳۸۶).
در ادبیات اقتصاد تابع تولید مرزی را به صورت حداکثر خروجی از مجموعه خاصی از ورودی‌ها تعریف کرده‌اند. ولی واقعیت نشان می‌دهد که برخی از واحدها کمتر از حد توان خود تولید می‌کنند (مهرگان، ۱۳۹۱: ۲۵).
ب) روش‌های ناپارامتری
روش مطرح دیگر به منظور ارزیابی کارایی، روش ناپارامتری است که در این روش با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی ریاضی به ارزیابی کارایی بنگاه‌ها پرداخته خواهد شد. حال آنکه در این روش دیگر نیازی به برآورد تابع تولید نیست و نیز چنان‌چه بنگاه مورد نظر دارای چند خروجی متفاوت باشد، این روش در ارزیابی کارایی با مشکلی مواجه نخواهد بود. از جمله روش‌های ناپارامتری که می‌توان به آنها اشاره کرد عبارتند از:
روش وصل نقاط حدی
روش تحلیل پوششی دادهها
روش وصل نقاط حدی بر اساس نقاط مشاهده شده، به تعیین مرز کارایی می پردازد. اگر فرض نقاط مشخص شده در نمودار هر یک نشان‌دهنده ترکیبات مختلف عوامل تولید x1 و x2 برای تولید یک واحد محصول باشد (برای تمامی واحدهای مورد مقایسه در نمونه) با وصل نقاطی که به مبدا مختصات و محورهای مختصات نزدیک هستند و تمامی نقاط را پوشش می‌دهند تابع محدبی بدست می‌آید که هیچ نقطه‌ای در زیر این تابع قرار نمی‌گیرد. تابع بدست آمده، تابع تولید مرزی می‌باشد و کارایی تمام نقاط نسبت به این خط مرزی سنجیده می‌شود (اسمعیلی کاکرودی، ۱۳۸۸: ۳۹).
X2
X1
نمودار ۲-۱- منحنی تولید مرزی با استفاده از وصل نقاط حدی؛ منبع: اسمعیلی کاکرودی، ۱۳۸۸
روش تحلیل پوششی دادهها دیگر روش ناپارامتریکی است که در این روش با استفاده از تکنیک‌های برنامه‌ریزی ریاضی به ارزیابی واحدهای مورد نظر پرداخته خواهد شد. روش‌های پارامتری برای ارزیابی کارایی واحدهای تولیدی که یک ستاده دارند و یا در صورت داشتن ستاده بیشتر می‌توان این ستاده‌ها را به یکدیگر یا به یک واحد ستاده یکسان- تبدیل کرد، مناسب هستند. اما فرض کنید بخواهیم کارایی دو واحد خدماتی در آموزش را با هم مقایسه کنیم و این واحدها بیش از یک ستاده داشته باشند؛ برای مثال دو نمونه از این ستاده ها تعداد فارغ التحصیلان و تعداد مقالات پذیرفته شده در مجلات معتبر است که توسط هر واحد حاصل شده و هیچ شاخصی برای تبدیل یکی از این دو به دیگری وجود نداشته باشد و در عین حال هیچ توافق کلی در مورد وزن یا اهمیت هر یک از این دو نیز موجود نباشد، حال اگر بخواهیم از روش‌های قبلی، کارایی را ارزیابی و سپس مقایسه کنیم، عملاً غیرممکن خواهد بود؛ چرا که ما ستاده واحدی برای برآورد تابعی به عنوان تابع تولید مرزی نداریم. این مشکل یکی از مشکلات ارزیابی کارایی به روش تابع تولید مرزی است. از طرفی در تمامی روش‌های ارزیابی کارایی با استفاده از توابع تولید مرزی، یک شکل خاص برای تابع تولید تصریح می‌شود و فروضی برای متغیر جزء تصادفی اعمال می‌شود که در عمل ممکن است نقض شود. برای حل مشکلات فوق می‌توان از روشی به نام روش تحلیل پوششی دادهها استفاده نمود. در این روش برای ارزیابی کارایی هر واحد، ابتدا یک واحد مجازی ایجاد می‌کنند که به صورت ترکیبی خطی از سایر واحدهای تصمیمگیری است. سپس ستاده حاصل از این واحد تصمیمگیری مجازی را -که با بکار بردن نهاده یکی از واحدهای تصمیمگیری بدست می آید، با ستاده واقعی این واحد مقایسه کرده و به این ترتیب اقدام به ارزیابی کارایی می‌کنند (محمد زاده و همکاران، ۱۳۸۶).
۲-۱-۳-۴- فرآیند ارزیابی کارایی
فرآیند ارزیابی عبارت از یک سلسله اقدامات رسمی برای بررسی عملکرد واحدهای سازمانی در فاصله زمانی معین و شامل تمام عملیات واحد و رفتارهای وظیفه‌ای مربوط به آن می‌شود (TerBogt, 2003). هر فرآیندی شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و اقدامات با توالی و ترتیب خاص منطقی و هدفدار می‌باشد. در فرایند ارزیابی عملکرد نیز هر مدل و الگویی که انتخاب شود، طی مراحل و رعایت نظم و توالی فعالیت‌های ذیل ضروری می‌باشد.
تدوین شاخص‌ها و ابعاد و محورهای مربوطه و تعیین واحد سنجش آنها.
تعیین وزن شاخص‌ها، به‌لحاظ اهمیت آنها و سقف امتیازات مربوطه
استانداردگذاری و تعیین وضعیت مطلوب هر شاخص.
سنجش و اندازه‌گیری از طریق مقایسه عملکرد واقعی پایان دوره ارزیابی، با استاندارد مطلوب از قبل تعیین شده.
استخراج و تحلیل نتایج (رحیمی، ۱۳۸۵).
۲-۱-۳-۵- چالش‌های ارزیابی کارایی
تغییرات محیطی که اغلب سال‌ها طول می‌کشد تا قابل رؤیت شوند.
| برای دانلود فایل متن کامل پایان نامه به سایت 40y.ir مراجعه نمایید. |